رازهایی که «هلسینکی» را برترین شهر دانش بنیان جهان کرد

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، شهرها در دوران ماقبل صنعتی،  با افزایش سهم کاگران ماهر و گرایش به سمت فعالیت های خدماتی از هم متمایز می شدند.در این زمان نقش کشاورزی و تولیدات صنعتی در این شهرها کاهش یافته است. بطورکلی می توان ادعا کرد که در راستای توسعه جامعه دانشی، اذعان به اهمیت دانش و دیگر فرم های دارایی های نامشهود در حال رشد است. بطورطبیعی، مسیر توسعه شهرها بطور قابل توجهی متفاوت است، امابه نظر می رسد،  انتقال گرایش تولید از پایه منابع طبیعی و فیزیکی به دانش بنیان در بسیاری از شهرها روند یکسانی دارد. 

منطقه شهری هلسینکی یکی از شاهد مثال های توسعه سریع شهری با اتکای بر ابعاد دانش بنیانی است. این منطقه  از اولین مناطق شهری فنلاند است که بر اقتصاد کشور، فرهنگ و زندگی سیاسی حدود ۱.۵ میلیون نفر جمعیت ساکن در ۱۴ شهرداری خودمختار و مستقل تسلط دارد. چهار زیستگاه های بزرگ شهری فنلاند عبارتند از هلسینکی، اسپو، وانتا و کانیانن. این منطقه شهری یک مثال منحصربفرد از توسعه شهری دانش بنیان است به این خاطر که پرسرعت ترین رشد منطقه ای را با عنایت به جمعیت، اشتغال و ارزش افزوده ناخالص در اروپا طی دهه های اخیر به خود اختصاص داده و یک اقامتگاه امن و دولت مرفه در شمال اروپا محسوب می شود. علاوه بر این خدمات عمومی با کیفیت بالا تأمین و آموزش ابتدایی و راهنمایی را در براساس آخرین سطح جهانی برگزار می کند و محلی برای نوآوری ، تولید دانش و تغییرات همیشگی است. همچنان درآمد زیاد بازار از باز توزیع را نشان می دهد (یکی از بیشترین درآمدها از توزیع در جهان غرب) و دارای قدمت طولانی از اختلاط اجتماعی است. نهایتاً دارای بالاترین میزان دموکراسی محلی و حاکمیتی و سیستمی است که بر پایه مالیات مترقی و سود اجتماعی جهانی بنا شده است.

فنلاند در کل و هلسینکی بطور اخص به رأس اقتصاد و اجتماع دانشی جهانی بدلیل ویژگی های خاص تاریخی، جغرافیایی، اقلیمی، قومی و مذهبی دست یافته اند. این ویژگی ها شامل زمستان سرد، صنعتی شدن از اواخر۱۹۵۰، رکود عمیق در دهه ۱۹۹۰و تسلط و نفوذ سوئد و روسیه که منجر به تاریخ کالبدی، اقتصادی، سیاسی و اختلاط فرهنگی شده است.

تا زمان رکود ناگهانی و چشمگیر بین سال های ۱۹۹۰تا ۱۹۹۳، توسعه اقتصادی این منطقه شبیه به بقیه فنلاند و در ارتباط با صنایع سنتی بود. رکود ناگهانی، بیشتر عناصر موفقیت های اقتصادی را در دهه ۱۹۸۰ از بین برد. در این دوره زمانی، رشد عمدتاً وابسته به صنایعی بود که تا آن موقع از رقابت جهانی در امان مانده بودند.

این رکود نقطه عطف بزرگی برای هلسینکی جهت رسیدن به تغییرات در رقابت جهانی به جای ایجاد توسعه جدید بود، مانند رشد عظیم در بخش ICT. این بخش به این خاطر که نوآوری در فناوری، منبع مهم ارزش افزوده و تصدی گری در بازار جهانی محسوب می شود، بسیار مهم است.

مسیر جدید و معجزه آسایی برای ظهور هلسینکی از اوخر دهه ۱۹۹۰، با عنوان رقابت بین المللی اقتصادی بازشد که ظاهراً پیوند میان الزامات اقتصاد دانشی رابه منظور دستیابی به اساس رفاه شمال اروپا برقرار کرد. توجه به اقدامات ریاضت اقتصادی در آن زمان و تعیین چشم انداز بلندمدت و تدوین برنامه ریزی استراتژیکی در اقتصاد دانشی، منجر به تبدیل موفق فنلاند از جامعه کشاورزی و تولیدی (مانند جنگلداری، خمیرکاغذ، کاغذسازی و خدمات عمومی)، به یک قطب بین المللی صنایع دانشی و یکی از پیشروان جامعه دانشی در جهان شد. به خصوص رشد فناوری شرکت موبایل نوکیا که سازمان مرکزی آن در اسپو قرار داشت، تحقیق و توسعه ملی و کمک­های مالی و پشتیبانی، نقش مهمی در این تحول به عهده داشت. 

با توجه به شکاف بین سیاست های ملی نوآوری فدرال و شایستگی های محلی و جاه طلبی ها، مرکز ملی برنامه تخصصی در سال ۱۹۹۴ در فنلاند راه اندازی شد. این برنامه بر منابع محلی، منطقه ای و ملی جهت توسعه میدان های رقابتی بین المللی دانش در مکان های خاص تأکید دارد. در نتیجه برنامه، یک مرکز تخصصی منطقه ای که مشارکت نزدیک با دانشگاه ها و شرکت ها در بخش های مربوط به خود داشت، تأسیس شد و استراتژی های اقتصاد دانشی را صریحاً توسعه داد و شدیداً از اصلاحات توسعه شهری دانش بنیان هلسینکی به عنوان یک شهر دانش پایه حمایت کرد.

سیستم پیچیده نوآوری فنلاندی، موقعیت هایی برای بازیگران متفاوت در بخش های علمی، عمومی و خصوصی برای ارتقای مزیت رقابتی هلسینکی ایجاد کرد.

امروز هلسینکی، بیش از ۴۰درصد درآمد حاصل از همه فعالیت های تجاری فنلاند را تولید و بیش از ۴۰درصد از سرمایه گذاری بر روی تحقیق و توسعه را انجام می دهد. هلسینکی بطور اخص به داشتن سطح بالای جمعیت تحصیلکرده و ماهر، کیفیت بالای زندگی و فضای شهری، دسترسی درونی و برونی مناسب، سرمایه گذاری قابل توجه بر روی هنر و فرهنگ، کیفیت بالای اجتماعی و شهرت جهانی به پایتخت ارتباطات از راه دور اروپا شناخته می­شود.

اگرچه نمای کلی مثبت است، هلسینکی با چندین مورد مشکل، نظیر کمبود مسکن مقرون به صرفه و بدی آب و هوا نیز مواجه است. این مشکل در تقابل با منطقه کار می کند، علی الخصوص در رابطه با جذب کارگران دانشی خارجی. با این وجود، استراتژی های بین المللی مانند برنامه بازاریابی و رشته های دانشگاهی در انگلیس به منظور بهتر کردن این وضعیت بنیان گذاری شد.